بدون شک همه‌ی ما هر سال در روز 13 فروردین که به آن “سیزده به در” یا “روز طبیعت” می‌گوییم، سر به طبیعت می‌زنیم و با خانواده به شور و شادی می‌پردازیم. این روز در واقع حسن ختامی برای عید نوروز است و گاهی اوقات دلگیر هم می‌شود. اما این روز باشکوه دقیقا از کجا آمده است؟ تاریخچه‌ی سیزده به در چیست؟ در ادامه متن، اطلاعات جالبی را در مورد روز طبیعت با شما به اشتراک می‌گذاریم.
روز طبیعت، روزی باستانی و سنتی است که عید نوروزمان را با آن تمام می‌کنیم و کم‌کم به سراغ کارهای خودمان می‌رویم. به همین خاطر است که معمولا دانش‌آموزان حس خوبی نسبت به 13 فروردین ندارند و در این روز، کمی غمگین به نظر می‌رسند. اما با این وجود، باز هم به شادی و بازی های خاص می‌پردازند و پایان تعطیلات را به کام خودشان تلخ نمی‌کنند. جدا از این مسئله، روز 13 فروردین هر سال، شاید شاداب‌ترین روز برای مردم باشد. یک خانواده سوار ماشین می‌شوند و به خارج از شهر سفری چند ساعته می‌کنند. خانواده‌ای دیگر در اطراف خانه شروع به شور و شادی می‌کنند. یک نفر هم ممکن است تنها باشد و در خلوت خودش 13 را به در کند.
نقطه مشترک مردم، این است که همه سعی در شاد کردن خودشان دارند. اما سیزده به در، می‌تواند پایان زندگی خیلی از مردم باشد. تردد زیاد ماشین‌ها در جاده‌ها، همیشه موجب حوادث رانندگی زیاد و مرگ مردم می‌شود. پس بهتر است که پایان این روز شیرین را با بی احتیاتی و حواس پرتی به یک تلخی همیشگی تبدیل نکنیم. حالا دیگر وقت اصل مطلب است. تاریخچه‌ی سیزده به در چیست و روز طبیعت دقیقا از کجا آمده است؟
مفهوم روز طبیعت
به‌طور کلی، در میان جشن‌های ایرانی جشن “سیزده به در” دارای کمی ابهام است، زیرا پایه و اساس دیگر جشن‌ها را ندارد. در کتاب‌های تاریخی اشارهٔ مستقیمی به وجود چنین مراسمی نشده است، اما در منابع کهن، اشاره‌هایی به این روز شده است.
گفته می‌شود ایرانیان باستان در آغاز سال نو و پس از دوازده روز جشن‌گرفتن و شادی‌کردن که به یاد دوازده ماه سال است، روز سیزدهم نوروز را که روز فرخنده‌ای‌ست به باغ و صحرا می‌رفتند و شادی می‌کردند. درحقیقت به این ترتیب دورهً نوروز را به پایان می‌رساندند.
تاریخچه‌ی سیزده به در و پیدایش آن
روز طبیعت یا همان سیزده به در، سنت ایرانیان باستان به مناسبت پیروزی ایزد باران بر دیو خشکسالی اَپوش می‌باشد و از قبل از اشو زرتشت (۱۸۰۰ قبل از میلاد) مرسوم بوده است. روز سیزدهم ماه فروردین طبق آیین باستانی، تیر یا تِشتَر نام دارد. ایزد تیر یا تشتر که در اوستا به آن یَشتی هم می‌گویند، همان ایزد باران است. به باور پیشینیان پیش از آشو زرتشت، برای این که ایزد باران در سال جدید پیروز شود و دیو خشکسالی نابود گردد باید مردمان در نیایش روز تیر ایزد از این ایزد یاد کنند و از او در خواست باریدن باران نمایند. ایرانیان باستان پس از برگزاری مراسم نوروزی سیزدهم، به دشت و صحرا و کنار جویبارها می‌رفتند، به شادی و پایکوبی می‌پرداختند و از خداوند طلب بارش باران را می‌کردند.
در روز طبیعت، یک حرکت جالب توسط مردم انجام می‌شود که ریشه در زرتشتیان دارد. مردم در این روز، خوردنی‌ها و تنقلات باقی‌مانده در سفره نوروز را با خود به طبیعت می‌برند و سبزه‌های موجود در سفره را در آب روان می‌اندازند. بعد از آنکه سبزه را در آب رها کردند، سالی پربرکت و خرم را برای همدیگر آرزو می‌کنند. به طور کلی، تاریخچه‌ی سیزده به در مربوط به ایرانیان باستان می‌شود.
آیین‌های مختلف روز طبیعت
این رویداد دارای آیین‌های ویژه و مختلفی است که در درازای تاریخ پدید آمده و اندک اندک چهره سنت را به خود گرفته‌اند. از این آیین‌ها می‌توان به “سبزه گره زدن”، “سبزه به رود سپردن“، “پختن خوراک‌های گوناگون به ویژه آش رشته” و “پرتاب ۱۳ عدد سنگ خصوصا در مناطق کرد نشین” ، اشاره کرد. البته موارد بالا بخش کوچکی از آیین‌های روز طبیعت هستند.
سبزه گره زدن و فلسفه آن
سبزه گره زدن در تاریخچه‌ی سیزده به در، از محبوب‌ترین آداب و رسوم سیزده به در است و مردم علاقه خاصی به انجام این کار دارند. گره زدن سبزه به معنای گره زدن زندگی با طبیعت است تا همیشه سبز و شاداب باقی بمانیم.
در سال‌های کهن، چون هنوز عقد و نکاحی شناخته نشده بود، جوانان پایه‌ی ازدواج خودشان را بر گره زدن سبزه بنا می‌کردند و این آیین کم‌کم در بین مردم آن زمان جا افتاد. در حال حاضر، این رسم دیگر وجود ندارد.
پیدایش دروغ آوریل
دیدگاه های متفاوتی در ارتباط با ریشهٔ این رسم مطرح است. یکی از معروفترین آن‌ها حضور رسم دروغ آوریل را به اقدامی مربوط به شارل نهم پادشاه فرانسه در سال ۱۵۶۴ ربط می‌دهد. او در زمان درست کردن تقویم گریگوری، جشن‌های سال نو را از ابتدای آوریل به ابتدای ژانویه منتقل کرد. پس از این اتفاق افرار مخالف با این تغییرات همچنان در روز یکم آوریل به دید و بازدیدهای عید می‌رفتند. دوستان و آشنایان‌شان این افراد را که بر برگزاری عید در روز اول آوریل کماکان تلاش داشتند، دست می انداختند و اذیت می کردند. گاهی آن‌ها را «احمق‌های آوریل» هم صدا می زدند.
روز طبیعت در کشورهای دیگر
شاید فکر کنید که جشن و پایکوبی در روز سیزده به در، فقط مختص ایرانیان است. اما جالب است بدانید که مردم کشورهای دیگر هم به این روز علاقه خاصی دارند. به شیوه خودشان در این روز به شادی و جشن و سرور می‌پردازند. پس تاریخچه‌ی سیزده به در به کشور های دیگر هم مرتبط می شود.
هندوستان
در هندوستان نیز در 31 مارس، جشنی با نام “هولی” برگزار می‌شود. در این جشن مردم با رنگ‌های مختلف خود را رنگی کرده و به جشن و پایکوبی و آوازخواندن می‌پردازند. هندی‌ها بر این باورند که این جشن در واقع پلی بین خوبی و بدی است که منجر به ازسرگیری روابط می‌شود. در خلال جشن هولی مردم با آرزوی اجابت آرزوها برای یکدیگر هدیه می‌فرستند.
مقدونیه با نگاهی به تاریخچه‌ی سیزده به در!
در مقدونیه نیز این روز بسیار مرسوم بوده و با رسوم ویژه‌ای جشن گرفته می‌شود. در این کشور در روز اول آوریل، با گفتن دروغ آگاهانه به اعضای خانواده و دوستان به شادی می‌پردازند. در این روز کودک و بزرگ با پوشیدن لباس‌های نمادین و زدن نقاب، خود را به جای شخصیت این لباس‌ها جا می‌زنند. در مدارس این کشور نیز مراسم انتخاب بهترین نقاب برگزار می‌شود. در مناطق پایین شهرها نیز جشن و شادی برگزار می‌شود.
فرانسه
در فرانسه اسم خاصی برای این روز انتخاب شده است. این کشور روز اول آوریل را «ماهی آوریل» نامگذاری کرده است. در این روز دانش‌آموزان تصاویری از ماهی‌ها را نقاشی کرده و آن‌ها را بدون اطلاع افراد در پشت آن‌ها می‌چسبانند. اعتقاد بر این است که برای نخستین بار مردم فرانسه بودند که جشن آوریل را در جهان هویت بخشیدند. زیرا زمانی که شارل نهم، پادشاه فرانسه قصد داشت روز جشن سال نو را در تقویم تغییر دهد، عده‌ای از مردم که با عنوان «احمق‌ها» معرفی می‌شدند، با این تصمیم مخالفت کرده و همچنان این روز را به عنوان سال نو جشن می‌گرفتند.
پرتغال و تاریخچه‌ی سیزده به در؟؟
در پرتغال نیز رسمی وجود دارد که مردم به سمت هم آرد می‌پاشند و به گفتن لطیفه و شوخی با یکدیگر می‌پردازند.
سوئد
در سوئد، این روز پر از شوخی‌های مختلف بوده به طوری که رسانه‌های گروهی نیز در آن شریک می‌شوند. یکی از جالب‌ترین شوخی‌هایی که در این کشور صورت گرفت به سال 1962 میلادی باز می‌گردد. در آن اعلام شد با کشیدن یک کیسه نایلونی روی تلویزیون‌های سیاه و سفید آن‌ها به تلویزیون رنگی تبدیل می‌شوند.
روسیه با نگاهی به تاریخچه‌ی سیزده به در
مردم روسیه این روز را با شوخی میان اعضای خانواده و دوستان جشن می‌گیرند. رسانه‌های گروهی روسیه نیز با انتشار مقاله‌های طنز در این رسم شریک می‌شوند. در سال 2008 میلادی در این کشور خبری به شوخی منتشر شد که حتی مقامات کشور را نیز فریب داد. در این شوخی گفته شد مقامات کشور باید با تولد هر فرزند سرود ملی این کشور را بخوانند تا بدین ترتیب میهن‌پرستی ترویج شود. در سالن‌های تئاتر و مکان‌های عمومی این کشور نیز در شب نخست آوریل نمایش‌های کمدی اجرا می‌شود.
همانطور که می‌بینید، آداب و رسوم سیزده به درِ دیگر مناطق دنیا خیلی با ما فرق دارد. در واقع برخی کشورهای دیگر، روز طبیعت ما را با نام روز اول آوریل می‌شاسند. هدف آن‌ها اصلا روز طبیعت نیست. اما نقطه مشترک مردم دنیا این است که در این روز، شاد هستند و به بهانه‌های مختلف دور هم جمع می‌شوند. پس تاریخچه‌ی سیزده به در به همه جای دنیا سرایت کرده است.
نویسنده: عجیب تو جیب
کپی برداری از محتوا تنها با ذکر نام “عجیب تو جیب” و “درج لینک دقیق محتوا” در سایت مجاز است و در غیر اینصورت و مشاهده آن پیگرد قانونی دارد.
