بیشتر ما، با انیمیشن بسیار پرطرفدار تام و جری آشنا هستیم و در دوره‌ای از زندگی‌مان به آن علاقه داشتیم. جِری که شخصیت موش داستان بود، از هوش بالایی بهره می‌برد. اما واقعا موش‌ها چقدر باهوش هستند؟ آیا تصوری که در ذهن ما از موش‌ها به وجود آمده درست است؟ چرا از موش‌ها در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شود؟ پاسخ تمام این سوالات را در این مقاله خواهید یافت!
حیوانات و عجایب دنیای آنها
در مقالات اخیر، در مورد دنیای حیوانات خیلی حرف‌ها زدیم. با چند پرنده عجیب و غریب آشنا شدیم، در مورد زندگی سگ‌ها بیشتر فهمیدیم و الان، نوبت به موش ها رسیده است. موجوداتی کوچولو که شاید بیشتر از حد معمول از آنها هراس داریم. در واقع تصور ما از موش‌ها، معمولا حیوانی بی ارزش، کم هوش و حال بهم زن است. اما جالب است بدانید که همین موش‌های به ظاهر چندش آور، از باهوش‌ترین حیوانات حیات وحش هستند.
این جانوران کوچک، نقش‌های عظیمی در بقای دنیای حیوانات دارند؛ و حقیقتا اگر نباشند، چرخه زندگی حیوانات به تدریج به مشکل برمی‌خورد. یکی از نقش‌های بسیار کلیدی موش‌ها، این است که در آزمایشگاه‌ها قابلیت این را دارند که هر نوع ماده دارویی را امتحان کنند. انسان با استفاده از موش ها، تعداد زیادی از واکسن‌های خودش را ساخته است! در ادامه این مقاله، با یک سری از ویژگی‌های کلیدی و مهم موش ها آشنا می‌شویم. همراه ما باشید.
آشنایی اولیه با موش‌ها
موش، یکی از اعضای خانواده جوندگان است. موش‌ها دارای پوزه نوک تیز، گوش‌های گرد کوچک، دم پوسته پوسته به اندازه طول بدن و میزان تولید مثل بالا هستند. معروف‌ترین گونه موش، موش خانگی معمولی است که در تمام شهرهای ایران به وفور پیدا می‌کنیم. موش ها به عنوان حیوانات خانگی نیز محبوب هستند. در بعضی جاها، انواع خاصی از موش های صحرایی به طور محلی رایج هستند. معروف است که آنها برای غذا و سرپناه به خانه‌ها حمله می کنند.
میزان هوش موش‌ها
ارتباطی بین اندازه مغز و هوشمند بودن وجود دارد. یکی از کارهایی که برای دریافت میزان هوش حیوانات انجام می‌شود، به دست آوردن نسبت اندازه مغز به کل بدن است. این نسبت در موش‌ها، بیانگر آن است که میزان هوش موش‌ها تقریبا بالا است.
از دیگر کارهای خیلی خوبی که برای دریافت میزان هوش موش ها انجام می‌شود، امتحان کردن توانایی حل مسائل مختلف در آنها است. برای مثال، موش‌ها به راحتی می‌توانند مکان‌هایی که غذا دارند را پیدا کنند و به سمت آن بروند. موش‌ها حرکات بسیار سریعی دارند و می‌توانند از شکارچیان فرار کنند. علاوه بر این‌ها، آزمایش‌های معتبر نشان داده‌اند که موش ها توانایی یادگیری هم دارند. به همین دلیل، خیلی‌ها موش ها را تعلیم می‌دهند.
تمام این مسائل، نشان دهنده این هستند که موش ها هوش بالایی دارند و نباید آنها را دست کم گرفت.
رابطه ژنتیکی انسان و موش
به طور کلی، رابطه ژنتیکی انسان و موش خیلی نزدیک است. موش‌ها و انسان‌ها تقریبا از یک ژن مشترک برخوردار هستند. تقریباً هر ژنی که تاکنون در یک گونه از موش پیدا شده است، در انسان نیز به صورت نزدیک به هم پیدا شده است. از حدود 4000 ژن مورد مطالعه، کمتر از 10 ژن وجود دارند که در بین موش ها و انسان‌ها مشترک نیستند!
به طور میانگین، مناطق کد گذاری پروتئین‌های موش و ژنوم‌های انسان در حدود 85 درصد مشابه هستند. برخی از ژن‌ها 99 درصد یکسان، و برخی دیگر تنها 60 درصد یکسان هستند. البته، مناطق غیر کد گذاری پروتئین‌ها در انسان و موش حدود 50 درصد یکسان هستند. مجموع این شباهت‌ها موجب می‌شود که وقتی مناطق DNA انسان و موش‌ها را با هم مقایسه کنیم، شباهت‌های زیادی را پیدا کنیم.
انسان، موش و سایر پستانداران تقریبا 80 میلیون سال پیش یک جد مشترک داشتند؛ بنابراین ژنوم همه پستانداران نسبتا مشابه است. در بین این پستانداران، موش ها دارای یک مزیت خیلی خوب هستند. این مزیت، این است که می‌توان ژن‌های موش را در توالی ژنوم‌ها، به راحتی پیدا کرد و حتی آرمایش‌هایی را در مورد کاربرد این ژن‌ها انجام داد. بنابراین، دانشمندان می‌توانند اثر تغییرات DNA را که در بیماری های انسان ایجاد می شود، در موش‌ها تکرار کنند.
دلایل استفاده از موش‌ها در آزمایشگاه‌ها
امروزه موش ها بیش از هر زمان دیگری برای تحقیقات انسان مهم هستند. همانطور که در قسمت قبل صحبت کردیم، موش‌ها و انسان‌ها از نظر ژنتیکی و بیولوژیکی کاملا شبیه به هم هستند. در ادامه متن، دلایل استفاده از موش ها در آزمایشگاه‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.
جالب است بدانید که موش‌ها حتی بیشترین بیماری‌های مشابه به ما را دارند! با توالی‌یابی ژنوم پیشگامانه و قابلیت‌های مهندسی ژنتیک، اکنون می‌توانیم موش هایی را بسازیم که دقیقا همان جهش‌های بیماران انسانی را داشته باشند. ما می‌توانیم آنها را در طول زندگی خود مشاهده کنیم تا ببینیم متغیرهای محیطی، دارویی یا سایر عوامل بر سلامتی و طول عمر تأثیر می‌گذارند. ما حتی می‌توانیم تنوع ژنتیکی انسان را با جمعیت موش‌هایی که از نظر ژنتیکی کاملا متفاوت هستند تقلید کنیم.
معرفی یک متغیر؛ به عنوان مثال یک داروی جدید، منجر به پاسخ‌های متفاوتی می‌شود. با استفاده از موش ها، محققان می‌توانند ژنتیکی را که زمینه ساز وجود این اختلافات است به راحتی ردیابی کنند و از یافته‌های خود برای اطلاع از توسعه دارو و آزمایشات بالینی دقیق‌تر استفاده کنند. همچنین ژنومیک موش ها، می‌توانند ژنومیک انسان‌ها را کامل‌تر کنند.
به همین دلایل است که حضور موش‌ها در تحقیقات برای ایجاد تشخیص های جدید، درمان‌ها و اقدامات پیشگیرانه، بسیار حیاتی است.
تغذیه موش‌ها
در طبیعت، تغذیه موش ها تقریبا متغیر است. موش ها اغلب گیاه‌خوار هستند و هر نوع میوه یا دانه از گیاهان را مصرف می کنند. با این حال، موش‌ها به خوبی با مناطق شهری سازگار می‌شوند و تقریبا به خوردن انواع ضایعات غذایی عادت می‌کنند. جالب است بدانید که موش‌ها اشتهای خاصی برای پنیر ندارند. آنها فقط به دلیل نداشتن گزینه‌های بهتر، پنیر می‌خورند.
موش‌ها به عنوان حیوانات خانگی
بسیاری از افراد، موش ها را به عنوان حیوانات خانگی خریداری می کنند. موش‌ها می‌توانند بازیگوش، دوست داشتنی و بسیار باهوش باشند. همچنین می‌توانند به عادات صاحب خود عادت کنند و رفتار خودشان را با محیط تطبیق دهند.
یکی از نکاتی که صاحب موش باید رعایت کند، این است که موش های خانگی را نباید در محیط آزاد، رها کرد. موش های خانگی به مقابله با دشمنان خودشان عادت ندارند و در خطر شکار هستند. از شکارچیان موش‌ها می‌توان به پرندگان، مارها، مارمولک‌ها، گربه‌ها و سگ‌ها اشاره کرد.
نکات و وسایل مخصوص برای نگه‌داری موش‌ها
- قفس: معمولاً از قفس برای نگه‌داری همسترها استفاده می‌شود، اما اکنون انواع مختلفی از قفس‌های موش موجود شده است.
- غذا: طبیعتا هر حیوانی به تغذیه مناسب نیاز دارد. غذای مخصوص موش ها، اغلب به صورت دانه‌ای است که در فرروشگاه‌ها موجود است. موش‌ها به طور کلی می‌توانند بیشتر غذای جوندگان را بخورند.
- جای خواب: استفاده از جای خواب مناسب برای موش، یک عمل حیاتی است. صاحب موش باید جای خوابی مخصوص و با جنس مناسب را برای موش تهیه کند.
شما موش‌ها را دوست دارید؟
معمولا تصور ما از موش‌ها، حیواناتی کثیف است که حال ما را بهم می‌زنند. اما خیلی از مردم عاشق این جانوران کوچولو هستند. موش ها، نقش مهمی را در طبیعت ایفا می‌کنند.
نویسنده: عجیب تو جیب
هرگونه کپی برداری از محتوا تنها با ذکر نام “عجیب تو جیب” و “درج لینک دقیق محتوا” در سایت مجاز است و در غیر این صورت و مشاهده آن پیگرد قانونی دارد.
